“Jullie brengen licht,” zo verwelkom je in Egypte gasten. En wie de tien Egyptische predikanten die van 18 tot 29 januari Nederland bezochten heeft ontmoet, zal het meteen met mij eens zijn: zij brachten daadwerkelijk licht. Kerkenraadsleden in Papendrecht, zendingscommissieleden in Sliedrecht, gemeenteleden in Barneveld – overal zag ik mensen de kans grijpen om vragen te stellen en van de Egyptische predikanten zelf te leren over het wel en wee van de kerk in Egypte.
Voor de predikanten zelf was het bezoek ook vol aangename verrassingen. Ze verwachtten kille afstandelijke Europeanen tegen te komen maar werden overladen met gastvrijheid. Ze voorzagen bittere winterkou, maar kregen de kans voor het eerst van hun leven een sneeuwballengevecht te houden. Ze vreesden leeggelopen kerken te zien, maar waren blij verrast dat er in Nederland ook gemeenten zijn waar wekelijks honderden mensen samenkomen.
Ze waren ook onder de indruk van het ordelijke verloop van de kerkdiensten. In Egypte is het allemaal wat informeler. De dienst begint met een half uur zingen en de meeste mensen komen ergens tijdens dat half uur binnen. De gewoonte dat de kerkenraad voor de dienst samenkomt om te bidden, kent men niet, maar verschillende predikanten zeiden nu dat ze dit willen proberen in te voeren. Onze Geneefse psalmen en het orgelspel konden ook op waardering rekenen. In Egypte is de psalmberijming van een eeuw terug op veel plaatsen verdrongen door liederen van allerlei muzikale kleur en soms ook van allerlei wind van leer, en predikanten maken zich dan ook niet zelden zorgen over wildgroei. Er is behoefte aan een vastere liturgie en betere keuzes in wat gezongen wordt.
Tegelijk proefde ik bij de predikanten ook een zekere aarzeling bij de Nederlandse kerkdiensten: is het niet al te formeel en traditioneel? In Egypte kan een predikant bijvoorbeeld tijdens de dienst gewoon één van de gemeenteleden in de bank vragen een gebed te doen, maar in Nederland is dat in de meeste kerken ondenkbaar. Het kindermoment dat ze enkele Nederlandse predikanten tijdens de ochtenddienst zagen houden, nemen sommige Egyptische predikanten wel als navolgenswaardig voorbeeld mee naar Egypte.
Tegelijk begonnen ze iets te begrijpen van de zorgen van de kerk in Nederland. Eerst was het even zoeken: waarom klagen die Nederlandse christenen toch over secularisatie? In Egypte heeft “seculier” voor veel christenen juist een positieve betekenis: een “seculiere staat” waarin niet andermans godsdienst de dienst uitmaakt maar ieder echt als gelijk wordt behandeld, is toch een zegen of ideaal om naar te verlangen? Maar langzaam maar zeker begonnen ze te begrijpen dat secularisatie in Nederland niet slechts betekent dat de kerk bepaalde privileges is kwijtgeraakt, maar dat de kerken jaarlijks vele tienduizenden leden verliezen en dat het christelijk geloof misschien zelfs bij ‘nog’ trouwe kerkgangers niet werkelijk het hart meer raakt. Ook al noemt men dit in Egypte niet “secularisatie,” de predikanten realiseerden zich dat dit in hun vaderland misschien ook wel een toenemende uitdaging voor de kerken is.
Voor mijzelf was het bezoek van de Egyptische predikanten uiteraard ook een bijzondere ervaring. Alle tien de predikanten zijn oud-studenten van ons seminarie in Caïro waar ik inmiddels tien jaar college mag geven. Als studenten woonden ze in hetzelfde gebouw als ik als docent en aten we dagelijks met elkaar in de eetzaal. Sommigen hebben bij mij in de predikantsopleiding college gevolgd en anderen in de Engelstalige vervolgmaster. Bij verschillenden van hen ben ik een keer in de gemeente die ze dienen op bezoek geweest (in een stad ten noorden van Caïro, in een volkswijk van Caïro, in dorpen zo’n 200-250 km ten zuiden van Caïro en in een stad 400 km naar het zuiden). Uiteraard heb ik hen door de jaren heen het nodige verteld over Nederland en de kerk in Nederland en heb ik in Nederland menigmaal verteld over de kerk en mijn werk en (oud-)studenten in Egypte, maar nu was het niet langer “van horen zeggen” en vond daadwerkelijke ontmoeting plaats.
Ongetwijfeld spreek ik mede namens de tien Egyptische predikanten als ik de collega’s van het GZB-kantoor en de betrokken Nederlandse predikanten (en hun gemeenten) hartelijk dank voor het organiseren van deze reis. Hopelijk heeft het “lichte bloed” (gevoel voor humor) van de Egyptenaren het tot een niet al te zware taak gemaakt.
Hieronder eerst het Facebookfotoalbum dat ik van het bezoek van de predikanten heb gemaakt en vervolgens enkele foto’s die ik kreeg doorgestuurd van Nederlandse predikanten die afgelopen weekend en zondag de Egyptische dominees in hun dorp en gemeente ontvingen.
Willem-Jan de Wit 