Van de einden der aarde reizen christenen naar Jeruzalem om daar het bedevaartsoord bij uitnemendheid te bezoeken, de Heilige Grafkerk, gebouwd over de plaats waar volgens de overlevering Christus is begraven. Heeft men het luchtruim getrotseerd, het verkeer van Jeruzalem doorstaan, de weg gevonden door de doolhof van de oude stad, zich door de mensenmassa’s op het kerkplein en in de kerk heen gewrongen, dan wacht nog een lange wachtrij bij het graf. Geeft de priester van dienst eindelijk het teken dat een volgend viertal naar binnen kan gaan, dan krijgt men samen slechts een luttele minuut om even in het voorportaal en dan in de eigenlijke ruimte boven het graf te staan of neer te knielen. Uit piëteit voor de Overledene en respect voor de andere grafgangers is fotograferen hier verboden. Graag zou men even helemaal alleen zijn met de Gestorvene, maar voor de meeste pelgrims is dit niet weggelegd. De mensenstroom moet doorgaan. Zelfs als de korte broek-dragers telkens uit de wachtrij worden gefilterd (“respect voor de heiligheid van de plaats” is hier belangrijker dan “komen zoals je bent”), blijven er velen die niet zonder blik op of gebed bij het graf huiswaarts willen keren.

Maar als ik deze zomer het graf bezoek, ben ik de laatste van het laatste viertal dat naar binnen mag voordat enkele priesters van diverse tradities het graf zullen bewieroken. Omdat ik even in het voorpoortaal moet wachten, mag ik in de grafruimte zelf ook nog een moment blijven terwijl de anderen al weer naar buiten zijn gegaan. “Nu ben ik helemaal alleen met Jezus,” schiet het door me heen. Het is een mystiek stil moment, een einddoel van de pelgrimsreis dat dromen overtreft. Wir setzen uns mit Tränen nieder, und rufen Dir im Grabe zu: Ruhe sanft, sanfte Ruh.

Maar dan valt mijn oog op de Griekse tekst op het graf: Christos anestè, “Christus is opgestaan.” Is dit de grote ontgoocheling? Daar heeft de pelgrim kosten noch moeiten gespaard en alles doorstaan om hier zijn doel te bereiken, en dan blijkt het graf leeg, dan is Jezus er niet – omdat Hij is opgestaan.

Of is dit de grote cliffhanger? Ben ik nog niet bij het einde, en begint nu een nieuwe weg? Is het mijn roeping om ook zelf op te staan en verder te gaan? Mede-gestorven en opgestaan het leven weer in? Een nieuwe levensfase voor mezelf? Een nieuwe fase voor de kerk, de mensheid?

Even later sta ik weer buiten het graf en kijk ik nog een moment toe, overdenkend wat ik daarbinnen zag. Dan vliegt door de kerk een duif en daalt langzaam vlak voor mijn ogen een veer neer. Is het een teken?