In bovenstaand filmpje werpt de Egyptenaar Said Abdo – in het Engels draagt hij de titel “pastor,” in het Arabisch “man Gods” – duivelen/demonen uit in de naam Jezus, door de kracht van de Heilige Geest. Het filmpje kan schokkende beelden bevatten – het stuit mij tegen de borst dat ter verheerlijking van Gods werk een bezetene eerst brakend in beeld moet worden gebracht. Deze compilatie van vier minuten zou de indruk kunnen wekken dat demonen uitdrijven een koud kunstje is, alsof één handgebaar of een flinke trap richting de duivel voldoende is, maar in een langere video op het YouTube-kanaal zie je juist eerst een stevige spirituele battle tussen de Godsman en de boze geest voordat de laatste het onderspit delft.

Het moge duidelijk zijn dat wij hier aan het presbyteriaanse (≈gereformeerde) Evangelical Theological Seminary in Cairo onze studenten niet opleiden tot dergelijke praktijken en dat Said Abdo geen presbyteriaans predikant is. Toch is deze wereld van demonen en demonenuitdrijving niet zo ver weg. Naar verluid drijft de vader van één van onze studenten wel demonen uit. En een Sudanese presbyteriaanse predikant die een aantal jaar geleden bij ons studeerde, vertelde dat hij in Sudan ook gewoon geacht werd dit te doen – zou hij zich skeptisch tonen en betwijfelen dat het hier echt om boze geesten gaat, dan zou hij licht als vrijzinnig worden weggezet. In Egypte genieten enkele priesters ook grote bekendheid als duiveluitdrijvers en men zegt dat door hun bediening zelfs niet-christenen tot geloof zijn gekomen.

Eén van mijn studenten liet mij het filmpje van Said Abdo zien – naar ik vermoed met de gedachte dat we hier toch wel iets mee moeten en dat gevoel kreeg ik ook toen ik er met enkele andere studenten over doorpraatte. Hoe je het zelf ook duidt, mensen zien bezetenheid om zich heen en zien hoe met veel betoning van geest en van kracht demonen worden uitgedreven. Als presbyteriaanse predikanten zich dan afzijdig houden, dan worden ze licht voor geesteloze letterknechten versleten. Bovendien: Christus dreef toch zelf duivelen uit en gaf zijn discipelen toch macht hetzelfde te doen? Waarom zou je als presbyteriaans predikant nu dan boze geesten wegpsychologiseren?

Het filmpje en dergelijke filmpjes meer roepen zeker ook de vraag op: in hoeverre is wat je hier ziet een goede illustratie voor wat in de evangeliën wordt beschreven? Was bezetenheid in Galilea toen ongeveer hetzelfde als bezetenheid in Opper-Egypte nu? En in hoeverre geschiedde het uitdrijven van demonen toen op vergelijkbare wijze als nu door Said Abdo en anderen wordt gedaan?*

Misschien schiet onze predikantsopleiding inderdaad te kort omdat we nergens expliciet de vraag behandelen: wat is bezetenheid? en vooral: wat doe je als een bezetene bij je wordt gebracht? Juist als je gelooft dat niet alleen bevrijding van demonen maar ook van een demonisch wereldbeeld mogelijk is, moet je als je predikant tot degenen die daarin gevangen zitten meer te zeggen hebben dan alleen maar “demonen, daar doe ik niet aan.”

*Kort nadat ik dit blogbericht getypt heb, spreek ik mijn oud-studenten Maurice Gaber en Ephraim Masoud die net vandaag terug zijn gekomen uit Nederland waar ze drie maanden hebben gestudeerd in het Bridging Gaps-programma aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Maurice heeft daar studie gemaakt van exorcisme in de evangeliën en reikt het idee aan om daar nog op een andere manier naar te kijken: spreekt elk evangelie op een eigen wijze en met een verschillende mate van aandacht over het uitdrijven van demonen? En hebben zulke verschillen dan mogelijk te maken met de verschillende contexten waarvoor de evangeliën geschreven zijn? En betekent dit dat we als kerk nu in verschillende contexten op een verschillende wijze met demonie om kunnen/moeten gaan?