Dat GZB’ers en IZB’ers mij con amore in hun midden hebben
verwelkomd – ik denk onder andere aan de stimulerende conferentie in
Elspeet, afgelopen januari – stemt mij tot vreugde. Ik vertrouw erop dat zij
mij uit mijn studeerkamer zullen blijven lokken, de straat op, de wereld in
en zelfs Europa uit, om daar te ontdekken hoe secularisatie op allerlei
manieren concreet aan het werk is. De projecten die ik met Sjaak van den
Berg, Jaap Haasnoot en Willem-Jan de Wit aan het opzetten ben, wekken al
hoge verwachtingen.

Zo sprak prof.dr. Herman Paul afgelopen dinsdag aan het eind van zijn oratie “Ziektegeschiedenissen: De discursieve macht van secularisatieverhalen,” de rede die hij uitsprak bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar secularisatiestudies vanwege de IZB en de GZB aan de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen.

De gehele inaugurele rede van Paul is als pdf te downloaden. Voor wie dat teveel van het goede is, is er een verkorte, vereenvoudigde versie te vinden op de website van de IZB. Daarin stelt Paul onder andere de volgende twee vragen:

Aan wetenschappers zou ik willen vragen: Moeten we niet eens gaan onderzoeken hoe die maatschappelijke effecten van secularisatie eruit zien? Zouden we niet moeten ophouden te denken dat secularisatie alleen maar een wetenschappelijk verklaringsmodel is? Zou er geen fascinerend historisch onderzoek te doen zijn naar hoe, bijvoorbeeld, religieuze organisaties hun beleid soms volkomen laten bepalen door secularisatieverhalen?

Aan kerken zou ik willen vragen: als het waar is dat secularisatieverhalen impact hebben op hoe we de wereld zien en daarin handelen, moeten we ons dan niet kritisch afvragen wat we uitdragen als we over secularisatie spreken? Wat voor geschiedbeeld, mensbeeld, godsbeeld gaat er schuil achter dit begrip? Als secularisatieverhalen de indruk wekken dat alles pais en vree was toen kerken nog vol zaten, wat voor een theologie zit daar dan achter, bijvoorbeeld?

Maar terug naar het citaat uit de rede zelf: projecten die hoge verwachtingen wekken en waarvoor zelfs verder wordt gekeken dan Europa—dat klinkt mooi maar ook een beetje geheimzinnig. Voorlopig laten we dat zo, maar later hopelijk hierover meer.

Foto: van website IZB.