“Tijdens de revolutie begin 2011 lag het accent op vrijheid, gelijkheid en gerechtigheid, niet op religieuze leuzen. Een positief gevolg van de revolutie was dat kopten buiten hun kerkmuren traden en mensen meer vrijheid van meningsuiting kregen. Inmiddels is er echter al weer veel veranderd.” Aan het woord is senator dr. Sameh Fawzy, lid van de Egyptische Eerste Kamer (shura-raad), tijdens de vergadering van de synode van de Egyptische presbyteriaanse kerk die deze week dagen in Vredesoord (Bayt al-Salaam) aan de Middellandse Zee wordt gehouden (zie ook Rol van de kerk in de toekomst van Egypte).

Voorafgaand aan de lezing van dr. Sameh werd er een gezang gezongen. Omdat het a capella niet zo goed ging, werd de trekharmonica erbij gepakt om de synodeleden alle op dezelfde toonhoogte en in hetzelfde tempo hun stemmen te laten verheffen.

Dr. Sameh maakt een vergelijking tussen de omwentelingen in Oost-Europa en de Egyptische revolutie en wijst op hun ongelijksoortigheid: terwijl veel mensen naar het Tahrirplein gingen zonder precies te weten waarom, kwamen in Oost-Europa oppositiebewegingen aan de macht die al een plan hadden en dat vervolgens uit gingen voeren. In Egypte was de oppositie (als politieke partijen) juist erg zwak en er was geen duidelijke visie op de richting waar het naar de val van Mubarak naar toe moest gaan—dit leidde to veel problemen. Nu zien we dat Moslimbroederschap macht heeft en veel zaken maar weer zo aanpakt als onder regime van Mubarak geschiedde. Religie speelde in de Oosteuropese revoluties geen grote rol en in de Egyptische revolutie was dit aanvankelijk ook zo, maar dat is sindsdien sterk veranderd.

Overigens ziet dr. Sameh geen heldere doorvoering van een islamistische visie. Eerder wordt een beroep op zo’n visie gebruikt als middel om de macht te bereiken. Met een beroep op de sharia wordt bijvoorbeeld gepleit voor een vrij traditioneel kaptalistisch economisch systeem, dat op zich niet specifiek islamitisch is. En met een beroep op de sharia wordt gepleit voor hogere belasting op cigaretten en alcohol, terwijl zo’n pleidooi feitelijk in strijd is met de sharia omdat deze alcohol geheel verbiedt. Wat politici heden ten dage zeggen is veelal oppervlakkig en heeft weinig te maken met een echte ideologie.

Dr. Sameh roept de kerk op zich niet terug te trekken in de huidige omstandigheden maar onder andere het volgende te doen:

1. Tegen onrecht spreken: laat de kerk de waarheid spreken. Als je niet van de waarheid wilt getuigen, houd dan je mond en trek je terug in je comfortzone. En als je inderdaad geen mogelijkheid hebt om de waarheid voor het voetlicht te brengen, spreek dan geen onwaarheid omwille van de lieve vrede, om de boel te sussen, maar doe een stap terug om een ander de kans te geven om te spreken.
2. Onderwijs: leer mensen in de kerk hoe ze actief kunnen zijn in de samenleving, om te voorkomen dat ze zich terugtrekken.
3. Documenteer christelijke participatie in de samenleving: onze geheugens zijn vaak kort en we verliezen gemakkelijk zicht op wat in het verleden gebeurde. Op deze manier houden we ook het overzicht en gaan we niet op in één of enkele zaken die nu gebeuren.
4. Vangnet: nu de staat wegvalt, moet de kerk haar mensen steunen in hun economische, sociale en politieke aangelegenheden.

“Kortom,” besluit dr. Sameh zijn betoog, “we moeten als christenen aan onze plaats in de samenleving werken om verdere marginalisatie te voorkomen.”

In de beantwoording van de vragen gaat hij onder andere in op de houding van de Verenigde Staten ten opzichte van Egypte: “Amerika heeft baat bij een relatief stabiele situatie en steunt dus een regime totdat de houdbaarheidsdatum ervan is verstreken.” Ook wijst hij erop dat het verschil of zelfs conflict tussen moslimbroederschap en salafisten reëel is en dat de toekomst van het land in de toekomst wellicht in de handen van de salafisten is.

Over zijn rol als eerste kamerlid merkt hij op dat je dient te spreken ook als je weet dat je een minderheid vormt—het gaat niet aan te zwijgen totdat er een goed parlement is met een liberale [dat is: niet islamistische] meerderheid. Zijn ervaring is dat als transparant en onbevooroordeeld met kennis van zaken spreekt, je in de kamer wel respect krijgt.

Wat betreft de komende tweede kamerverkiezingen roept hij op deze niet te boycotten. Op papier ziet de verkiezingswet er volgens hem wel goed uit, maar de vraag is hoe de praktische uitvoering van de wet zal zijn. Als concreet aandachtspunt noemt hij de stempassen: zorg ervoor dat je een goede, geldige stempas krijgt.

Al met al levert dr. Sameh Fawzy een boeiende bijdrage aan de synode en hoor ik een collega zo nu en dan zijn gevoel van instemming niet onderdrukken. Overigens wordt zijn opmerking over de verkiezingswet enkele uren later al door de feiten achterhaald wanneer bekend wordt dat bezwaren tegen de verkiezingswet gegrond zijn verklaard en deze dus herschreven moet worden, waarmee de voor eind april geplande parlementsverkiezingen ook worden uitgesteld tot een vooralsnog onbekende datum.