Onderstaand artikel schreef ik voor Kerk in Stad: Informatie- en Opinieblad van de Protestantse Gemeente Groningen. Zie hier een foto van het artikel zoals gepubliceerd.

Lijdenstijd in Egypte

Protestantse christenen in Egypte besteden weinig aandacht aan de lijdenstijd of veertigdagentijd. Palmzondag is wel een feest, bijna even groot als Pasen zelf. De kerk is versierd met palmtakken en kinderen dragen een tooi van gevlochten palmbladeren.

 

De eerste keer dat ik dit meemaakte, moest ik hier erg aan wennen. “Oppervlakkigheid,” “heden ‘hosanna,’ morgen ‘kruisigt hem,’” schoot het door mijn hoofd. Waar was de ernst van Jezus’ woorden: “Och, of gij ook bekendet, ook nog in dezen uw dag, hetgeen tot uw vrede dient!” (Lukas 19:42)? Hardop dit zeggen ging echter niet, want ik moest juist bewondering tonen voor het kunstig palmbladvlechtwerk waar vele uren handenarbeid in zat. Pas later kon ik vragen wat een gemeente in Egypte eigenlijk viert op palmzondag. “De intocht van Jezus als koning in ons hart,” was het antwoord.

Koptisch-orthodoxe christenen kennen wel een vastenperiode van 55 dagen voor Pasen: een voorbereidingsweek, de eigenlijke veertigdagentijd—in navolging van de veertig dagen die Christus zelf heeft gevast—en de heilige week van Palmpasen tot Pasen (zie voor meer informatie hierover bijvoorbeeld http://www.koptischekerkutrecht.nl/index.php/artikelen/pasen/96-het-grote-vasten-pasen). Omdat Pasen volgens de oosterse kalender dit jaar pas op 5 mei valt, is het begin van deze Grote Vasten dit jaar ook pas op 11 maart.

Goede Vrijdag wordt in alle Egyptische kerken gevierd, gewoonlijk met een urenlange dienst midden op de dag. In protestantse kerken is het vrij gebruikelijk dat er dan niet één lange preek is, maar dat verschillende gemeenteleden een korte overdenking of andere bijdrage leveren, terwijl in orthodoxe kerken de traditionele liturgie voor de Verheven Vrijdag wordt gevolgd. In deze liturgie kunnen tegenwoordig bijvoorbeeld beelden van “The Passion of the Christ” van Mel Gibson worden verwerkt, terwijl ik in een protestantse kerk heb meegemaakt dat ingetogen bijdragen werden afgewisseld met samenzang onder stevige drumbegeleiding.

Pasen zelf is allereerst de dag van de Opstanding maar verder vooral ook een familiefeest, dat de volgende dag wordt voortgezet tijdens het Lentefeest (Sjam an-Nessiem) dat ook door moslims wordt gevierd en dat naar men zegt al in de tijd van de farao’s bestond. Het is gebruikelijk dan zeer gezouten vis te eten en samen naar een park te gaan of een ander uitstapje te maken. Hemelvaart en Pinksteren staan wel op de orthodoxe kalender, maar worden door protestantse christenen in Egypte niet gevierd.

De nieuwe koptisch-orthodoxe paus Tawadros II sprak pas over de drie “piramides” van de koptische kerkgeschiedenis: theologen (bijvoorbeeld de beroemde vierde-eeuwse kerkvader Athanasius van Alexandrië), monniken (denk slechts aan de heilige Antonius die zijn bezit weggaf en de woestijn introk en tot ver buiten Egypte velen tot voorbeeld werd) en martelaren (denk slechts aan de vervolgingen onder Diocletianus rond 300). Hoewel een lijdende kerk een zeker risico loopt meer haar eigen lijdensgeschiedenis te vertellen dan die van haar lijdende Heere, kan deze wolk van Egyptische getuigen ook juist een bemoediging zijn om in deze moeilijke tijden (het land is onrustig vol van zorgen) niet op te geven maar zicht te houden op de overste Leidsman en Voleinder van het geloof.