Deze week houdt de presbyteriaanse (protestantse) kerk in Egypte synodevergaderingen en in verband daarmee zijn predikanten uit het hele land in Cairo. De presbyteriaanse organisatie CEOSS (Coptic Evangelical Organization for Social Service) heeft van deze gelegenheid gebruikt om woensdagavond in ons seminarie een bijeenkomst te beleggen voor de predikanten en theologiestudenten over de komende parlementsverkiezingen. Het doel was vooral praktisch informeren: hoe zit het verkiezingssysteem in elkaar en welke partijen nemen zoal deel aan de verkiezingen? Het verkiezingssysteem behoeft inderdaad wel enige uitleg. Het land is verdeeld in kiesdistricten en de kiesdistricten houden op drie verschillende data verkiezingen. Zo gaat men in Cairo al op 28 november stemmen maar in Minya pas op 3 januari. Bovendien is het de bedoeling dat mensen zowel op partijen als op onafhankelijke kandidaten stemmen en verder is er een verdeling tussen algemene kandidaten en vertegenwoordigers van arbeiders en boeren. Sommige van onze studenten vinden het ingewikkeld het systeem goed te doorgronden. Wat zal de gemiddelde laaggeletterde Egyptenaar er dan van vinden? Het systeem is waarschijnlijk zo ontworpen om rekening te houden met veel belangen, maar kan juist nu de reactie oproepen: “Dit gaat me boven mijn pet, ik blijf maar thuis.” Daarnaast heerst de scepsis dat de verkiezingen net als vroeger met geweld en fraude gepaard zullen gaan. Menig christen had al min of meer besloten om maar niet te gaan stemmen.

Tegen deze achtergrond is het zeer lovenswaardig dat CEOSS bijeenkomsten belegd om het verkiezingssysteem uit te leggen, zorgen weg te nemen (er zijn in elk geval wel enkele waarborgen om ongebreidelde fraude tegen te gaan) en mensen te motiveren wel te gaan stemmen. Wanneer de predikanten het systeem snappen en geloven in de verkiezingen, zullen zij ook wel hun gemeenteleden stimuleren te gaan stemmen. CEOSS is zelf geen politieke partij en voor zover ik kon nagaan werd er woensdagavond ook niet een concreet stemadvies gegeven. Het ging er alleen om mensen te stimuleren om gebruik te maken van hun democratische rechten en te gaan stemmen.

Donderdag was er nog een tweede bijeenkomst, alleen voor onze studenten. Daar kwam nadrukkelijker naar voren welke partijen in het bijzonder de christenen willen vertegenwoordigen. De suggestie werd gewekt dat in het algemeen de stem van christenen echt wel eens beslissend kan zijn voor de toekomst van Egypte: onder de moslims zijn er die een religieuze (islamitische) staat voorstaan en anderen die een seculiere (neutrale) staat voorstaan. Salafisten en moslimbroeders willen het eerste, terwijl liberalen het tweede willen. Voor Egyptische christenen lijkt dit laatste verreweg het aantrekkelijkst en hun stemmen zouden de liberalen net aan een meerderheid kunnen helpen. Eerlijk gezegd heb ik zelf geen cijfers van opiniepeilingen gezien een weet ik dus niet of de verhoudingen tussen islamisten en liberalen precies zo is dat de stemmen van de christenen net het verschil kunnen maken, maar het is in elk geval een aardig verhaal om mensen te motiveren te gaan stemmen.

Sommige plaatselijke kerken zullen de komende tijd zeker ook zulke verkiezingsbijeenkomsten beleggen (of althans hun kerkgebouw ervoor beschikbaar stellen) om de christenen te mobiliseren. Tegelijk moet dat wel met tact gebeuren: als de indruk wordt gewerkt dat de kerken leden oproepen op bepaalde partijen te stemmen, zullen moskeeën vergelijkbare bijeenkomsten beleggen om de moslims te mobiliseren en te stimuleren op een partij de stemmen die juist een islamitische staat voorstaat – er zijn zeker moslims die een seculiere staat voorstaan, maar imams in moskeeën zijn gewoonlijk uitgesproken voorstanders van een religieuze staat.

De reacties na de bijeenkomsten woensdag en donderdag geven me de indruk dat ze aan hun doel hebben beantwoord. Een student zei letterlijk: ik was niet van plan te gaan stemmen, maar nu zie ik het belang ervan en begrijp ik hoe het werkt en ga ik het wel doen. Zelf bemoei ik me zeker niet met de vraag op welke partij onze studenten het best zouden kunnen stemmen, maar heb ik de afgelopen weken wel eens tegen studenten gezegd: als je nu niet gaat stemmen, zet je jezelf buiten spel. Maar ik kreeg het gevoel dat ze dachten: jij als Nederlander hebt makkelijk praten en snapt niet hoe verkiezingen er hier aan toe gaan. Nu hebben ze het echter van Egyptenaren zelf gehoord en dat werkt beter.