“Verhoogt, o poorten, nu de boog; rijst, eeuw’ge deuren, rijst omhoog; opdat de Koning in moog’ rijden.” Psalm 24 is een psalm die in Nederland in protestantse kring vooral met Hemelvaart wordt gezongen.

In andere tradities wordt psalm 24 echter ook heel anders gebruikt. De heilige Arsenios van Cappadocië (1840–1924) heeft een lijstje samengesteld dat in elk geval in het Grieks, Arabisch en Engels op het internet circuleert en dat voor elke psalm een praktisch-pastoraal (soms welhaast magisch) gebruik vermeldt. Bij psalm 24 (psalm 23 volgens de telling van de Septuaginta, de oude Griekse vertaling) zegt hij dat je deze kunt lezen “om een deur te openen wanneer de sleutel kwijt is.”

Met een student maak ik momenteel wat studie van een oud Arabisch handschrift van het Bijbelboek Psalmen. Het opvallende in dit handschrift is dat opschriften zoals “voor de opperzangmeester/koorleider” zijn weggelaten en vervangen door nieuwe opschriften. Bijvoorbeeld voor psalm 22, 23 en 24 (21, 22 en 23 volgens de telling van de Septuaginta, die in het handschrift wordt gevolgd) zijn de opschriften als volgt:

[Psalm 22] De 21^ste psalm van de profeet David. Een profetie over het kruis van Christus en toen de ruiters [soldaten] zijn klederen verdeelden en lootten om zijn kleed.

[Psalm 23] De 22^ste psalm van de profeet David. Een profetie over de myron [= heilige zalfolie]. Te lezen tijdens de mis op de avond van Grote Donderdag [=Witte Donderdag].

[Psalm 24] De 23^ste psalm van David. Een profetie over de intocht van Christus in de hel en de redding van de mens.

Volgens deze oude Arabische traditie is psalm 24 dus niet verbonden met hemelvaart maar met de ‘nederdaling ter helle’ of hellevaart van Christus. Het opschrift werkt verder niet uit hoe men zich dit precies moet voorstellen, maar waarschijnlijk duidt het op de traditie dat Christus tussen kruis en opstanding triomferend is neergedaald in het ‘dodenrijk’ (niet specifiek de hel als plaats van eeuwige straf, maar eerder een plaats waar tot dan toe alle overledenen terechtkwamen) en de gelovigen uit de tijd van het Oude Testament heeft verlost.

Hoe men hier ook over denke, het is in elk geval de moeite waard om er van tijd tot tijd eens bij stil te staan hoe mensen in een andere tijd en cultuur de psalmen hebben gelezen.