Het aloude Nederlandse avondmaalsformulier is nu beschikbaar in Arabische vertaling. De vertaling – van de hand van Maurice Gaber, student hier aan het Evangelical Theological Seminary in Cairo, en mijzelf – is gepubliceerd in Al-Majallah al-Lāhūtīyah al-Miṣrīyah, het online-tijdschrift van ons seminarie, waarin afgelopen december ook een vertaling van het doopformulier verscheen.

De vertaling is mede gemaakt op verzoek van een predikant in Nederland bij wie mensen uit de Arabische wereld in de kerk komen. Voor onze studenten hier in Caïro is het een voorbeeld van gereformeerde theologie en spiritualiteit. Of het ook daadwerkelijk gebruikt zal worden in de kerken, bij het onderwijs over het avondmaal of in diensten, zal de toekomst moeten leren. De eerste reacties, met name op het gedeelte over de gedachtenis van Christus, zijn wel enthousiast.

Enkele aanwijzingen voor het gebruik van het formulier met Arabischtaligen in Nederland:

1. Als hoofdtekst is de traditionele tekst vertaald zoals deze achterin uitgaven van de Bijbel in de Statenvertaling te vinden is. Tussen vierkante haakjes zijn enkele kopjes en tekstverwijzingen toegevoegd.
2. Bij de “zondencatalogus” is in de hoofdtekst de klassieke versie vertaald en is in voetnoot 4 een vertaling van de nieuwere versie gegeven die tegenwoordig ook veel wordt gebruikt (de variant van Harmelen, zie Dienstboek: Een proeve, II, 181). – Overigens: de traditionele passage “allen, die verstorven heiligen, engelen of andere schepselen aanroepen; allen, die den beelden eer aandoen; alle tovenaars en waarzeggers, die vee of mensen, mitsgaders andere dingen zegenen, en die aan zulke zegening geloof hechten,” die in de variant van Harmelen als achterhaald(?) is weggelaten, is in Egypte nog volop actueel. Wie niet beter zou weten, zou denken dat deze passage is geschreven als kritiek op de koptisch-orthodoxe volksvroomheid. Als men hier in Egypte er bewust van zou afzien om deze passage te lezen in een kerkdienst, dan zou dat waarschijnlijk niet zijn omdat men de woorden als achterhaald beschouwt, maar omdat men ze al te confronterend vindt.
3. In voetnoot 6 is een passage vertaald over het uitzien naar de wederkomst van Christus die soms aan het formulier wordt toegevoegd omdat in de traditionele tekst het “totdat Hij komt” niet wordt uitgewerkt.
4. In de geloofsbelijdenis in het formulier is de zinsnede “nedergedaald ter helle” gewoon opgenomen, ook al ontbreken deze woorden in de Arabische versie van de Apostolische geloofsbelijdenis die in de Evangelical Presbyterian Church hier in Egypte wordt gebruikt. Voetnoot 7 legt kort uit dat deze zinsnede elders wel deel uitmaakt van de geloofsbelijdenis en voetnoot 5 wijst erop de woorden “tot in de allerdiepste versmaadheid en angst der hel … aan het hout des kruises” een gereformeerde interpretatie van de nederdaling ter helle bieden.