Zondagmiddag 11 oktober – maandagmiddag 12 oktober 2015

De dood kwam onverwacht en onverbiddelijk. De aarde beefde, de berg scheurde, rotsblokken vielen neer, alle ouders werden kinderloos. Slechts een verlaten basketbalbord markeert nu, zeven jaar en vijf maanden later, nog de plaats waar eens een school stond.

Honderdduizend doden vielen er in 2008 bij de grote aardbeving in de regio ten noorden van de Chinese miljoenenstad Chengdu. Of, anders geteld: 80.000 doden en 20.000 vermisten. Voor de exacte cijfers kan ik niet instaan, maar de herdenkingsplaatsen heb ik zowel bij Mianzhu als bij Beichuang met eigen ogen gezien. Ramptoerist kun je daar zijn: souvenirtjes kun je kopen, herdenkingscentra vertellen het verhaal in het Chinees maar met beelden die voor zich spreken. Een man getroffen door het puin amputeerde noodgedwongen zijn eigen been en kon zo enkele weken later levend de Olympische spelen bezoeken. Een jonge vrouw zat diep ver weg bekneld en was daarmee ten dode opgeschreven. Voordat ze gevonden zou worden, zou zij allang het leven hebben gelaten. Liefde was echter sterker dan de dood: haar verloofde kon haar echter mobiel toch nog bellen en haar ervan overtuigen dat ze niet, nooit of te nimmer op mocht geven. Na 104 uur werd ze uiteindelijk bevrijd. Een danseres moest voortaan dansen met een prothese, zonder benen. Later werd ze christen en nu zet ze zich in voor kansarme kinderen.

Na de herdenkingscentra kun je met een fietskarretje, tuftuf of busje over goed aangelegd paden half ingestorte en ingevouwen en scheefgezakte gebouwen gaan bewonderen en fotograferen. Nieuwe steden zijn verderop gebouwd, waardoor het oude kon blijven staan, naar men zegt mede met het oog op wetenschappelijk onderzoek naar hoe gebouwen instorten bij aardbevingen. En dan stuit je aan de rand opeens op die ruige, nu half begroeide rotsblokken met daarbij alleen nog het basketbalbord.

Het leven kwam, geleidelijker misschien, maar evenzeer onweerstuitbaar. Isabella—ze heeft uiteraard ook een Chinese naam—beantwoord de vraag waarom ze christen is geworden, kort en duidelijk: vanwege de aardbeving. Toen alle zekerheden wankelden, vond ze zekerheid in God. Als jonge tandarts spreekt ze nu bij gelegenheid met haar patiënten over haar geloof.

Ze vertelt haar verhaal in de kerk van nieuw-Anchang, een stad die sinds de aardbeving uit de grond is verrezen en waar ook mooie kerk is gebouwd. 300 gedoopte leden heeft deze gemeente, geleid door ds. Ma Jing, reeds en 200 mensen die nog niet zijn gedoopt.

In oud-Anchang, nu een stadsdeel van nieuw-Beichuang, werd de kerk destijds door zendelingen gebouwd. Het ledental liep echter terug en in 1941 werd de kerk gesloten. Pas in 2010 werd de kerk gerenoveerd—de aardbeving had hem niet verwoest, maar wel, evenals de tijd, zijn sporen nagelaten—en opnieuw geopend. Deze kerk is opvallenderwijs op een bovendieping gebouwd: om een lening terug te kunnen betalen heeft men indertijd de begane grond aan winkeleigenaren verkocht. Een frivoliteitje in deze kerk zijn de kussentjes met stripfiguurtjes waarop men vooraan bij het podium neer kan knielen om voorbede te ontvangen.

Naar ik begrijp is de gemeente de afgelopen vijf jaar tot bloei gekomen. De predikant is hier nog jong: enkele jaren geleden is hij afgestudeerd aan het seminarie in Chengdu. Het aantal kerkgangers wisselt wat: velen zijn boer en kunnen in de oogsttijd daarom niet altijd komen. Maar er wordt wel het nodige gedaan om de gemeente op praktische wijze op te bouwen: voorafgaand aan de diensten wordt een half uur gezongen om de gemeente vertrouwd te maken met kerkliederen en door de weeks zijn er tal van activiteiten, zoals Bijbelstudie op woensdagavond.

Ds. Deborah—ook zij heeft uiteraard ook een Chinese naam—van de kerk in Mianzhu was tijdens de aardbeving bezig met een vervolgopleiding aan het hoofdseminarie in Nanjing. Vanwege de ramp werd zij door haar gemeente teruggeroepen en brak zij haar studie af. Tot de aardbeving had de gemeente genoeg aan één al wat ouder kerkgebouw in een karakteristiek Chinees-westerse stijl. Inmiddels heeft de gemeente op een andere locatie een groter nieuw gebouw voor de hoofddiensten, met daarnaast een bijgebouw met ruimtes die voor vakantiebijbelweken, cursussen Engels en tal van vergelijkbare activiteiten worden gebruikt. In het oude kerkgebouw zijn echter ook nog dagelijks kerkelijke activiteiten. Daarnaast zijn er ook nog zo’n twintig “ontmoetingspunten” verspreid over de stad: bijeenkomsten vaak bij mensen thuis, bedoeld voor hen voor wie de afstand naar de hoofdkerk te ver is, om gevoed te worden in het christelijk geloof en om in elke omgeving er voor elkaar en voor hulpbehoevenden te zijn. De gemeente als geheel zet zich onder andere in voor twee honderd vijftig gehandicapten—zeventig vrijwilligers zijn hier bij betrokken. Ook ondersteunt ze zo’n zes dozijn studenten, van wie een derde christen is.

Om zo’n grote en groeiende gemeente aan te kunnen sturen houdt ds. Deborah wekelijks Bijbelstudie- en trainingsbijeenkomsten met de leiders van de meetingpoints. Ook is er regelmatig overleg met vertegenwoordigers van commissies en vervult een raad van hoofdleiders een functie die enigszins vergelijkbaar is met die van een kerkenraad met ouderlingen in kerken elders ter wereld.

“Wat deed de gemeente na de aardbeving?” vragen we als deelnemers van de Kerk in Actie-predikantenreis naar China aan ds. Deborah wanneer we haar ontmoeten in haar oude kerk. Drie dingen noemt ze: “1. We vormden teams van christenen die meteen praktische hulp boden. 2. We vormden een team om pastorale hulp en gesprek te bieden, deelden een christelijke boodschap van troost en brachten mensen waar nodig in contact met een professionele hulpverlener. 3. We hielpen concreet met herbouw van gebouwen en hielpen gezinnen om hun leven weer op te pakken.

“Hoe ga je om met de vraag van God en het lijden bij zo’n grote aardbeving?” wil één van de Nederlandse dominees weten. Ds. Deborah haalt Romeinen 8:28 aan: “En wij weten dat voor hen die God liefhebben, alle dingen meewerken ten goede, voor hen namelijk die overeenkomstig Zijn voornemen geroepen zijn” (HSV) en citeert ook de beroemde Chinese filosoof Mengzi (Mencius, vierde eeuw v. Chr.): “Als ‘god’ een mens wil gebruiken, geeft hij hem eerst lijden” en ze vat samen: waar geloof is dat je altijd op God vertrouwt, je van Hem in alles afhankelijk weet.

“Hoe en waarom worden mensen hier christen?” wil iemand anders weten. “Bedoel je in het algemeen of na de aardbeving,” vraagt ds. Deborah meteen. “Na de aardbeving toonden we de liefde van God. We ontvingen hulpgoederen en deelden die zowel aan christenen als aan niet-christenen uit. Niet-christenen werden hierdoor geraakt en kwamen naar de kerk, waar we het evangelie met hen deelden. In het algemeen doet onze gemeente veel aan discipelschapstraining: we leren mensen om mensen te vangen. We hebben teams om met anderen het evangelie te delen. Als mensen eerst afwijzend zijn, zeggen we eenvoudig: ‘Kom en zie’—kom gewoon een keer vrijblijvend kijken in onze kerk. Mensen komen ook omdat ze ons horen zingen in de kerk. Jongeren zien het gebouw, worden nieuwsgierig en zien vervolgens in de kerk een levend geloof. Ze komen in de hoop dat Jezus hen helpt. Druk bezette ouders, zelf christen of niet, zien onze kampen voor bijvoorbeeld studenten als een zinvolle zomerbesteding voor hun kinderen. We houden ook opwekkingsbijeenkomsten. We doen niet aan gebedsgenezing of speciale genezingsdiensten, maar we geloven wel dat het Woord van God mensen heelt—dat ervaar ik ook zelf in mijn leven. Wanneer mensen christen zijn geworden, kunnen ze na een voorbereidingstraject van drie maanden worden gedoopt.”

Tal van grote ingezakte flatblokken in deze Chinese regio getuigen van de allesbepalende aardbeving—van de dood—, doch nog veel grotere en talrijkere flatblokken getuigen dat de dood niet overwonnen heeft, maar dat de overlevenden het leven weer hebben opgepakt. En de kerken in deze streek getuigen van meer dan dat: dat nieuw leven is geboren en opbloeit als nooit te voren.

Willem-Jan de Wit neemt deze dagen deel aan de Kerk in Actie-predikantenreis naar China. In het dagelijks leven werkt hij via de GZB in Egypte, als docent Bijbelwetenschappen en systematische theologie aan het Evangelical Theological Seminary in Cairo.

PS: u heeft het volste recht op foto’s bij dit blogbericht en op nog een boeiend verhaal bij maandag 12 oktober, maar het is hier in China al één uur ‘s nachts en morgen wacht ons weer een vol programma, dus ik ga toch eerst maar slapen. Voelt u zich vrij dit bericht met anderen te delen, bijvoorbeeld in relevante groepen op Facebook of via Twitter. Hier in China hebben wij helaas geen toegang tot Facebook of Twitter om zelf onze verhalen breder onder liefhebbers te delen.