Eerder dit jaar verscheen de roman Retour Rantepao. Toen ik eind augustus in Nederland op de GZB-dag was, kocht ik daar een exemplaar dat door Joke Verweerd, de schrijfster, zelf werd gesigneerd. Zij was daar die dag niet zomaar: nee, ze schreef het boek op verzoek van de GZB en ter gelegenheid van honderd jaar GZB werk in Torajaland (waarvan Rantepao de hoofdstad is) op het Indonesische eiland Sulawesi.

Een boek als dit koop je in de eerste plaats voor het goede doel. Het was in mij althans nooit opgekomen om zomaar een boek van Joke Verweerd te gaan kopen of lezen. Ik kende haar naam, wist dat ze al de nodige romans had geschreven, meed haar werk geenszins bewust, maar had ook nooit een reden gezien er aandacht aan te besteden.

Maar goed, het boek eenmaal gekocht zijnde wilde natuurlijk toch gelezen worden, en zo begon ik eraan, niet wetend wat mij precies te wachten stond. Nog voor de titelpagina bevindt zich een bladzijde met aanbevelingen waar Harry Fikse zegt: “Altijd gedacht dat Verweerd vrouwenboeken schreef, maar dit is ook voor mannen een echte pageturner!” Mijn ervaring is dat Fikse gelijk heeft.

Tegelijk vond een ongedurig mens als ik tijdens het lezen dat het boek wel erg veel pagina’s telde. Had het verhaal niet evengoed in tweederde van het aantal woorden kunnen worden verteld? Echter, andere lezers willen wellicht juist zo lang mogelijk smullen van een Joke Verweerd-boek en zijn daarom heel blij dat het verhaal zelf maar liefst 362 pagina’s telt.

Het boek gaat over Mirjam, dochter van een zendingsechtpaar dat jaren geleden onder moeilijke omstandigheden terug is gekeerd naar Nederland. Zij maakt opnieuw de reis naar Rantepao, waardoor ze in het reine komt met haar zwangerschap en de lezer beeldend wordt ingevoerd in Torajaland.

Wat mij misschien toch wel het meest bijblijft van het boek is het beeld van de geknakte moeder. Geknakt, nee, niet door het zendingswerk zelf, maar wel op het zendingsveld. Je zou willen dat zij ook zelf haar verhaal zou vertellen, maar ze neemt nauwelijks het woord, ook al lijkt ze er voorzichtig naar toe te groeien om uit te spreken wat in haar hart leeft. Zou een volgend boek haar verhaal kunnen zijn? Of moeten we ons neerleggen bij de tragiek van het leven dat zulke verhalen onverteld en onverwerkt wegsterven?

Daarnaast valt de enorme reisafstand op. Voor wie in Caïro woont, ligt Nederland bijna in de achtertuin: verkeersopstoppingen daargelaten ben ik in een half uur op de luchthaven en binnen vijf uur na start landt het vliegtuig al weer in Amsterdam. En zelfs in Opper-Egypte (het zuiden) zijn de meeste dorpjes met maximaal een uur of anderhalf uur natransport vanaf een redelijk treinstation bereikbaar. Mirjam maakt echter een reis die dagen duurt. Soms is dat goed. Hoewel ik ieder mens snel, comfortabel en betaalbaar transport toewens, moet reistijd niet enkel worden afgeschreven als zinloos tijdverlies maar ook worden gewaardeerd als een gelegenheid waarbij de telkens veranderende buitenwereld de voortgang in de binnenwereld stimuleert.

Wie zo wil reizen maar niet meteen fysiek op het vliegtuig kan stappen, neme en leze Verweerds roman.

N.a.v Joke Verweerd, Retour Rantepao, tweede druk (Zoetermeer: Mozaïek, 2013), 375 pag., € 19,90.