“Zo zou je kunnen geloven.” Dat klinkt vaag en vrijblijvend en daarmee bijna als een innerlijke tegenspraak. Geloven—je ziel en zaligheid aan God toevertrouwen—kan gepaard gaan met twijfel, onzekerheid, lauwheid, maar het is geen kwestie van “zou kunnen.”
Niettemin heeft dr. Maarten Wisse onder de titel Zo zou je kunnen geloven recent een boek het licht doen zien. Wisse is opgegroeid in de kring van de Gereformeerde Gemeenten maar de traditioneel gereformeerde jas ging hem te krap zitten, hoewel hij volgens eigen zeggen nog wel een “‘draadje’ met God” heeft.
Ik kan me voorstellen dat menig lezer na het bovenstaande het gevoel heeft dat hij of zij het boek van Wisse gevoeglijk ongelezen zou kunnen laten. Toch komt het mij voor dat dat een vergissing zou zijn. In hoofdstuk 2 tot en met 5 doorlicht Wisse vier vormen van christendom: traditioneel, gemoderniseerd, evangelicaal en buitenkerkelijk. Hij doet dit op een originele manier, aan de hand van karakteristieke gezangen en liederen.
Ongetwijfeld zal geen enkele lezer precies binnen één van de vier vakjes passen en zich dan ook nog eens geheel recht gedaan voelen in de sterkte-zwakte-analyse die Wisse van elke stroming geeft (cf. On the Way to the Living God, pag. 4 noot 5), maar toch zal de lezer dankbaar zijn voor de spiegels die Wisse aanreikt, vooral omdat hij dingen ontwapenend hardop zegt waarvan je zelf misschien niet wist of dat wel gezegd mocht zijn.
Het tweede deel van het boek zet vervolgens uiteen hoe je zou kunnen geloven. Om zelf zijn geloof beter en bondiger te begrijpen vertelt Wisse hoe hij gelooft waarbij hij meteen aantekent dat “die manier van vertellen niet [is] bedoeld als de enige ware.” Dat klinkt nog weer vrij vrijblijvend, maar wat hij inhoudelijk te vertellen heeft, is juist uiterst radicaal: het gaat om sterven en opstaan met Christus.
Al met al: dit is zeker een boek dat men zou kunnen lezen.
– – –
Dit boek staat niet op zichzelf, zo komt mij voor. Wisse is één van degenen die in de jaren negentig aan de Universiteit Utrecht theologie heeft gestudeerd, vervolgens is gepromoveerd en nu met een “boekje” komt dat niet technisch-wetenschappelijk is maar waarin de academische vorming is gerijpt tot een doordacht verhaal voor een breder publiek. De afgelopen jaren gingen bijvoorbeeld dr. Arjan Markus (Adieu God: Over het afscheid van de persoonlijke God, 2010), dr. Willem Maarten Dekker (Provocatie: Over de zin van God en geloof, 2012) en dr. J.A. (Sjaak) van den Berg (Reizen met Augustinus: De Belijdenissen als gids voor pelgrims, 2012) hem hierin ieder op eigen wijze voor.
Hoewel de faculteit Godgeleerdheid van de Universiteit Utrecht, destijds de grootste van Nederland, is vervluchtigd in een faculteit Geesteswetenschappen (Dekker droeg zijn boek dramatisch op aan het “stervende departement theologie”), zijn deze studenten van toen niet in het niets verdwenen, maar nodigen zij, juist ook in geschrifte, een nieuwe generatie uit in de levende God te (blijven) geloven en op weg naar Hem te leven. De vanzelfsprekendheid van vroeger is voorbij en de nieuwe gekozen woorden zijn soms nog zoekende of gezochte woorden, maar gaan toch niet verloren in nietszeggendheid. Hoe men Wisses boek verder ook moge beoordelen (ik heb het mijzelf ook nog niet geheel eigen gemaakt), het komt mij voor dat dit deze zeggingskracht een reden tot vreugde en dankbaarheid is.
Willem-Jan de Wit 