De bekende kerkvader Johannes Chrysostomus (“Gouden Mond,” ca. 347–407) waarschuwt in één van zijn preken zijn Antiocheense toehoorders tegen een volksgebruik. Sommige ouders hebben de gewoonte om de naam van hun pasgeboren baby te bepalen door een rij (olie)lampjes neer te zetten, aan elk een naam toe te wijzen, ze aan te steken en dan te zien welk lampje het langst brandt: het kind krijgt de naam van dat lampje omdat die naam het langste leven belooft. Hiertegenover stelt Chrysostomus dat ouders beter de naam van een heilige voor hun kind kunnen kiezen.

Wanneer ik één van onze studenten vraag of hij wel eens van dit vierde-eeuwse volksgebruik heeft gehoord, antwoordt hij meteen bevestigend: tijdens een kraamfeest heeft hij zelf meegemaakt hoe de ouders aan de hand van een rij kaarsjes de naam van het kind bepaalden en ook hier was de achterliggende gedachte dat de naam van het langstbrandende kaarsje een lang leven belooft. Overigens waren de namen die aan de kaarsjes waren toegekend namen van bekende christenen.

Vervolgens vraag ik nog een student of hij dit gebruik kent en ook hij antwoordt bevestigend: zijn eigen naam is zo bepaald door zijn moeder. Ook zij had er wel op toegezien dat elk kaarsje voor een christelijke naam stond. Op mijn vraag hoe de kerk naar dit gebruik kijkt, antwoordt hij: “Er wordt eigenlijk niet over gesproken. Het wordt zeker niet toegejuicht, maar het wordt ook niet bestreden.” Mist men tegenwoordig de moed van Chrysostomus om tegen dubieuze volksgebruiken in te gaan? Of heeft de kerk door schade en schande geleerd dat sommige volksgebruiken nu eenmaal onuitroeibaar zijn en dat je, zo je ze niet positief kunt waarderen of ten goede om kunt vormen, je er maar bij neer moet leggen? Overigens lijkt de laatste decennia de “tijdgeest” of, zo men wil, de “secularisatie” de kerk een handje te helpen: volgens de student begint het kaarsjesgebruik voor babynaamsbepaling inmiddels in onbruik te raken omdat mensen er zelf toch niet meer in geloven.

Hoe dit helpende handje te waarderen is een vraag die aan veel dieper vragen raakt.