De internetcommunity Geloven in Nederland heeft deze week twee korte interviews met mij geplaatst:

• GN’er van juli
• De werkplek: Willem-Jan de Wit

Voor wie de stukken liever als één geheel leest hieronder de oorspronkelijke tekst van het interview waarop de twee gepubliceerde interviews zijn gebaseerd.

1. Wat voor werk doe je?

Sinds zomer 2008 woon ik in Egypte. Via de GZB, een organisatie binnen de Protestantse Kerk in Nederland, werk ik daar als docent Bijbelwetenschappen en systematische theologie aan het Evangelical Theological Seminary in Cairo. Dit houdt kort gezegd in dat ik studenten help de Bijbel en het christelijk geloof beter te verstaan. Met dat als hoofddoel voor ogen stel ik in de colleges zeer uiteenlopende onderwerpen aan de orde: vroeg-joodse interpretaties van Genesis 1-11, Psalm 104 en het probleem van natuurlijk kwaad, de os en de ezel in Jesaja 1:3, de avondmaals- en kruiswoorden van Jezus in de verschillende evangeliën, details van de Griekse grammatica, de gereformeerde verkiezingsleer, opvattingen over de Heilige Geest in onafhankelijke Afrikaanse kerken, visies op het duizendjarig rijk, etc., etc. Ook begeleid ik studenten bij het schrijven van hun masterscriptie en zit ik sinds kort in een commissie voor onderwijsvernieuwing.

2. Kun je iets meer vertellen over het seminarie in Caïro?

Wij hebben zo’n vijftig voltijdstudenten die een vierjarige Arabischtalige bachelopleiding volgen om predikant te worden in de presbyteriaanse kerk, het grootste protestantse kerkgenootschap van Egypte. Daarnaast bieden we diverse deeltijdprogramma’s aan, met in totaal bijna tweehonderd studenten. Als vervolgopleiding hebben we een Engelstalig masterprogramma, waarin bijvoorbeeld ook westerse studenten welkom zijn die in de context van het Midden-Oosten theologie willen studeren.

 

3. Wat heeft jou ertoe gedreven naar Egypte te gaan?

Als kind was ik al geboeid door verhalen van zendelingen die naar het oerwoud gingen. Toen de GZB een advertentie plaatste voor theologisch docenten voor een seminarie in zuidelijk Afrika en een seminarie in Zuid-Amerika, voelde ik me aangesproken en nam ik contact op, maar toen kwam al snel Egypte ter sprake. Zo kwam ik onverwacht en onbedoeld in de Arabische wereld terecht, midden in de miljoenenstad Caïro, waar ik al weer vijf jaar met veel voldoening werk.

4. Wat maakt je werk bijzonder?

In de eerste plaats het leven in een gemeenschap. Ik woon in hetzelfde gebouw als waar onze voltijdstudenten wonen en eet meestal mee in de gemeenschappelijke eetzaal. Zo is er veel ontmoeting en gesprek ook buiten de colleges om. Tegelijk is mijn appartement wel een plek waar ik me terug kan trekken en niemand ongevraagd binnenloopt.

In de tweede plaats de bezoeken aan dorpen in het Nijldal, in de provincies Minya en Asyut, zo’n 200 tot 450 km ten zuiden van Caïro. Onze studenten komen veelal daar vandaan en worden daar predikant en nodigen mij van tijd tot tijd uit langs te komen en nader kennis te maken met een wereld waarin de boeren rijdend op ezels door de groene velden onwillekeurig aan Bijbelse tijden doen denken, totdat ze uit de zak van hun galabeya (lang traditioneel gewaad) hun mobieltje pakken en het ook daar echt 2013 blijkt te zijn.

In de derde plaats de Arabische lente. Egypte was vooral bekend om de duizenden jaren oude piramides, maar het land is opnieuw ontwaakt en schrijft nu, sinds de revolutie van 2011 met de massale demonstraties op het Tahrirplein, wederom wereldgeschiedenis en zoekt al stormend en bruisend onstuimig een weg naar een betere toekomst.

5. Hoe is het geloof anders in Egypte dan in Nederland?

Religie speelt hier een veel nadrukkelijker rol dan in Nederland gewoonlijk het geval is. Vijfmaal per dag schalt de gebedsoproep over de straten. Bij de bakker moest ik pas even wachten omdat de bakkersjongens op hun gebedsmatten achter de toonbank aan het bidden waren. Kloosters worden veelvuldig bezocht, niet slechts door kleine groepjes spirituele rustzoekers, maar door busladingen koptisch-orthodoxe christenen tegelijk, vooral rond heiligenfeesten. God is in de Arabische wereld als het ware in de taal ingebakken. “Insjallah” (zo God het wil), “alhamdu-lillah” (God zij lof), “hamd-illah aassalema” (God lof voor de behouden aankomst), etc., zijn uitdrukkingen die je hier voortdurend hoort, zowel onder moslims als onder christenen. Als mensen een probleem hebben, zeggen ze al snel: “Bid voor me.” Soms is dat heel oprecht, soms denk ik: pak nu zelf je probleem eens aan. Helaas is er ook meer geweld waar religie een rol bij speelt dan in Nederland.

6. Op welke wijze speelt geloof een rol in je werk?

Professioneel gaat het in een theologische opleiding natuurlijk voortdurend over godsdienst en geloof. Soms kom je ook echt bij de kern. Hoewel moslims en christenen in Egypte over het algemeen beter weten hoe met elkaar om te gaan dan in Nederland, zijn vanwege de recente politieke ontwikkelingen de verhoudingen tussen de aanhangers van de moslimbroederschap en de christenen momenteel moeizamer. Dat bracht het gesprek met een student pas op het Bijbelse gebod zelfs vijanden lief te hebben. “Dat is wel meteen het zwaarste gebod,” zei de student eerlijk, “niet om er prachtig over te preken of er een mooi stuk over te schrijven—dat gaat ons theologen wel goed af—, maar wel om er zelf echt naar te leven.”

7. Je woont en werkt in Egypte, maar als GN’er ben je blijkbaar ook geïnteresseerd in het geloof in Nederland.

Dat klopt. Vroeger nam een zendeling afscheid van zijn eigen omgeving om naar een ver land te gaan om “het” de mensen daar te gaan vertellen. Tegenwoordig hebben mensen met werk zoals ik veeleer een brugfunctie, waarbij het internet een belangrijke rol speelt: zo kan ik enerzijds blijven volgen wat er in Nederland gaande is en daar praat ik hier dan soms over met studenten om hun blik te verruimen en kan ik anderzijds via mijn weblog wjdw.nl, sociale media, nieuwsbrieven, artikelen in diverse bladen, etc. delen wat er in kerk en samenleving in Egypte leeft. Juist vanwege die brugfunctie was het voor mij een logische keus om lid te worden van Geloven in Nederland.

8. Hoe zie jij de toekomst van het geloof in Nederland voor je?

Mijn proefschrift On the Way to the Living God sluit direct aan bij het thema “Geloven in Nederland”: het begint met een korte “rondwandeling” door hartje Amsterdam, waar ik zelf zeven jaar heb gewoond voordat ik naar Egypte verhuisde, en gaat over de vraag waarom je zou blijven/gaan geloven in de levende God in een context waarin kerk en christelijk geloof hun vanzelfsprekendheid goeddeels hebben verloren. Enerzijds zie ik dat de statistieken erop wijzen dat verdere neergang van de kerken te verwachten is, anderzijds hoop ik dat mensen eventuele negatieve ervaringen met christendom en kerk weten te overwinnen en opnieuw gaan vragen naar de levende God. Het zou mij verblijden als mijn boek sommige mensen net dat stapje verder helpt.