Vandaag verzucht een collega dat onze studenten in de predikantsopleiding het verschil tussen de verkiezingsleer van Calvijn en Barth niets zegt. Ik werp tegen dat dit een onderwerp is waar ze juist wel over nadenken en mij soms ook vragen over stellen, maar voeg er aan toe: “We zouden disputaties in moeten voeren, waarbij de ene student een theologische stelling moet verdedigen en de andere deze juist moet proberen te ontkrachten. Op deze manier ontwikkelen de studenten hun argumentatievaardigheden en leren ze de voors en tegens van theologische standpunten doorzien.”

Zo komt het gesprek als vanzelf op de Gereformeerde Theologen Studenten Vereniging “Voetius” (opgericht in 1899) en ik vertel: “In de tijd dat ik in Utrecht studeerde, gaf de theologische faculteit studenten twee studiepunten per jaar voor het lidmaatschap van een theologisch dispuut (studentenvereniging). Buitenstaanders vonden dit wat vreemd, maar het waren de studiepunten waar je het meest voor moest doen en tevens ook het meest van leerde. We organiseerden disputaties en lezingen en het houden van proefpreken gebeurde vooral daar. Ook hadden we studiekringen, bijvoorbeeld over Calvijn of over Barth.”

Wanneer studenten hier bij ons op het seminarie in Caïro een proefpreek houden, luisteren de andere studenten slechts toe en geven alleen drie docenten hun commentaar. Op Voetius is dit anders: daar stimulerenn we juist dat studenten onderling op elkaars proefpreken reageren en erover doordiscussieren. Pas aan het eind van de avond krijgt een hoogleraar of docent het woord om een eindkritiek uit te spreken en de discussie af te ronden. In aangepaste vorm ga ik dit Voetius-systeem de komende weken gebruiken bij de bespreking van de papers van studenten voor mijn colleges eschatologie. Een groepje van drie of vier studenten bereidt een kritiek voor op de paper van een groepje van drie of vier andere studenten en openen hiermee de discussie. Daarna mogen alle andere studenten hun woordje doen en de schrijvers van de paper reageren en tot slot zal ik mijn commentaar geven. Voor de studenten in de predikantsopleiding is dit een nieuw systeem maar een student zei al te verwachten dat het erg leerzaam zal zijn.

Voetius was van oudsher verbonden met Utrecht, maar nu de (klassieke) theologie-opleiding daar gaat sluiten, gaat Voetius naar Amsterdam verhuizen. Hoewel ik de teloorgang van de band tussen Voetius en Utrecht betreur, ben ik geneigd de verhuizing nuchter op te nemen: na mijn Utrechtse cq. Voetius-jaren heb ik zelf ook zeven jaar in Amsterdam gewoond en heb ik aan de Vrije Universiteit gewerkt en daar mijn doctorsgraad verkregen. Of nee, ik neem het niet slechts nuchter op: ik wens Voetius in Amsterdam een nieuwe bloeiperiode toe en hoop dat veel nieuwe VU-studenten de rijkdom van de Voetius-traditie gaan ontdekken. Tegelijk hoop ik dat de Voetianen Amsterdam echt gaan ontdekken en in hun theologische bezinning verwerken. Zie als aanzet hiertoe “On the Way to the Living God in Post-Christian Amsterdam: A Sevenfold Invitation to Overcome the Crisis of the Church” (hoofdstuk 1 van mijn proefschrift). Laat de verhuizing van Voetius niet blijven steken in de sfeer van noodgedwongen, neutraal en nuchter, maar laten we hopen en bidden dat het tot een nieuwe theologische vitaliteit leidt en tot de vorming van een nieuwe generatie theologen die nog beter in staat is de crisis van christendom en kerk te peilen, verwerken en beantwoorden.

Overigens staat Voetius niet alleen voor diepgaand theologiseren. Het kernwoord van Voetius is “amicitia,” vriendschap. En een telkens terugkerend onderdeel is het avondgebed, in het bijzonder het Luthers avondgebed:

HEER, blijf bij ons, want het is avond en de nacht zal komen.
Blijf bij ons en bij uw ganse kerk aan de avond van de dag,
aan de avond van het leven, aan de avond van de wereld.
Blijf bij ons met uw genade en goedheid,
met uw troost en zegen,
met uw woord en sacrament.
Blijf bij ons wanneer over ons komt
de nacht van beproeving en van angst,
de nacht van twijfel en aanvechting,
de nacht van de strenge, bittere dood.
Blijf bij ons in leven en in sterven,
in tijd en eeuwigheid.
Amen.

Willem-Jan de Wit was van 1993 tot 2001 lid van de Gereformeerde Theologen Studenten Vereniging “Voetius.” In het seizoen 1996–1997 diende hij de vereniging als abactis (“secretaris”) en in 1997–1998 als praeses (“voorzitter”). Thans is hij erelid.